La Rivista per l'insegnamento e l'apprendimento delle lingue

«Quant(a)s Rumantsch(a)s datti propi?»

Da la dumbraziun dal pievel tradiziunala a la diversitad da las registraziuns da datas odierna

Ivo Berther
Chur

Leben in St. Moritz 5% oder 50% Romanischsprechende? Der vorliegende Beitrag legt differenziert dar, dass die pauschale Vorstellung, das Romanische sei rückläufig, zu kurz greift. Jüngste statistische Daten könnten gar die gegenteilige Behauptung nahelegen, nämlich dass noch nie so viele Leute Romanisch gesprochen haben wie heute – wobei die Agglomeration in Chur und in der ganzen Schweiz immer mehr an Bedeutung gewinnt. Zurück zu St. Moritz: In einer von der SRG/RTR im Jahr 2003 durchgeführten Untersuchung gaben 5% der Bevölkerung an, Romanisch am besten zu beherrschen, doch ganze 50%, die Sprache zu verstehen. Auch in Zukunft wird das Bundesamt für Statistik in seiner nunmehr nur noch punktuell durchgeführten Volksbefragung (mehr als Volkszählung) die Frage nach der am besten beherrschten und der verwendeten Sprache berücksichtigen. Allerdings lassen sich die Resultate nicht mehr auf die einzelne Gemeinde aufschlüsseln. Und in diesem Detail liegt der Teufel – da obliegt es in Zukunft dem Kanton Graubünden, in Zusammenarbeit mit Sprach- und Forschungsorganisationen umfassendere Daten zu erheben.

1. Las dumbraziuns dal pievel federalas 1860-2000

La formulaziun da la dumonda sa mida pliras giadas
Tranter il 1850 ed il 2000 ha la Confederaziun realisà mintga diesch onns ina dumbraziun dal pievel cumplessiva. A partir dal 1860 ha er fatg part da quella ina dumonda areguard la lingua.
Ils onns 1860/70 è vegnì dumandà suenter la lingua principala da las chasadas; tranter il 1880 ed il 1980 suenter la lingua materna da mintga singul abitant.
Per tegnair quint dals fenomens da migraziun e da plurilinguitad ha la dumbraziun dal 1990/2000 alura cumpiglià duas dumondas davart l’appartegnien­tscha linguistica: «Tgenina è la lingua en la quala Vus pensais e che Vus savais il meglier?» e «Tge lingua(s) discurris vus regularmain? a) en scola, a la lavur, en la professiun; b) a chasa, cun la famiglia». Tar l’emprima dumonda era be pussaivla in’indicaziun; tar la segunda eran pussaiv­las pliras indicaziuns.
[…]

Testo completo dell’articolo / Texte complet de l’article / Vollständiger Artikeltext / Full Text (pdf)