Editorial

Chiara Simoneschi-Cortesi, la presidenta dal Cussegl naziunal il 2009, dovra pleds clers: en in’intervista cun Babylonia (p. 72) sa dumonda ella sche l’idea da la Svizra sco stadi pluriling e multicultural possia insumma anc subsister e sch’el haja propi la forza da s’opponer a la pressiun d’in “Zeitgeist” imprimì en ina cultura ch’è savens la victima d’ina miopia da l’economia da martgà. La raschun directa da questa dumonda, che sa funda sin in’analisa da la realitad tut autra che legraivla, chatt’ins en las medemas modalitads politicas che han segnà la lescha da linguas, ch’è vegnida messa en vigur dal Cussegl federal a l’entschatta december 2009 (vesair l’infurmaziun extendida en quest numer). Questa lescha, che fiss in act consequent e logic, che spetga dentant da vegnir realisà gia dapi il 1996, cura ch’il pievel aveva approvà l’artitgel constituziunal correspundent. Questa lescha avess stuì purtar in sigl da qualitad en ina politica linguistica ch’era fin qua inexistenta. Mo il Cussegl federal ha mess en vigur ella senza ils instruments d’applicaziun necessaris, puspè ina giada cun il pretext dals custs - stimads sco excessivs - per resguardar la plurilinguitad era en l’administraziun. De facto sa tracti d’ina farsa. Pertge davos l’argumentaziun finanziala sa mussa betg be la mancanza d’ina voluntad politica, mabain er in segn general da noss temp: nus essan confruntads adina pli fitg cun ina cultura d’intoleranza – la votaziun davart ils minarets è nagut auter ch’in sintom palpabel da quel svilup –, cun ina predominanza adina pli marcanta da las maioritads sur las minoritads, en vista ad ina dissoluziun da las valurs dal multilinguissem e da la diversitad da las opiniuns e da la cultura.
Ussa ans resta anc in pau temp - e la speranza mora il davos: i dat anc in zic spazi, betg tant per ina vaira midada da direcziun, essend ch’ils problems trapassan ils cunfins da la politica e cultura svizra, mabain almain per curreger levin la visiera. Sch’ils reglaments d’applicaziun da la lescha mess en vista per la mesadad da l’onn 2010 prendan serius il spiert da la lescha ed il mandat constituziunal, pon ins salvar intgins spazis per cuntinuar a cultivar las valurs d’ina cuminanza toleranta e averta, tant a l’interiur sco vers l’exteriur.
En questa perspectiva segna anc ina giada noss engaschi: en quest numer da Babylonia ans concentrain nus puspè sin l’idea da lantschar in partenadi cun las scolas autas responsablas per la furmaziun dals magisters, persequitond la mira che las generaziuns giuvnas hajan la forza e la motivaziun d’impedir ina societad tementada, incrustada e fixada sin sasezza e protesta encunter il servilissem en vista a las pretaisas dal martgà. Nus sperain che tut quai che Babylonia ha publitgà, possia vegnir duvrà meglier per far crescher betg be la savida tecnica e didactica da la scolaziun dals scolasts, ma er ad intermediar ad els in orizont da valurs, senza ils quals mintga situaziun educativa ristga da perder il senn: il respect da la lingua e da la cultura da l’auter, la libertad ed il pluralissem dal patratgar e da l’agir. (gg)