Editorial

Jean-Frédéric Jauslin, il directur da l’Uffizi federal da Cultura ha dacurt constatà  a chaschun d’ina dieta dal Forum Helveticum ch’il dumber da burgaisas e burgais bilings da noss pajais vegnia adina pli pitschen e che nus ans avischinaian a la sperdita da nossa pli gronda ressursa culturala ed economica. Quest facit correspunda pli u main al falliment da la politica per la promoziun da la plurilinguitad individuala, instradada ils onns 1970 e ch’è adina puspè vegnida rinforzada e sustegnida cun iniziativas da vart d’organisaziuns da la vita civila, sco la Fundaziun Linguas e Culturas e surtut Babylonia. Ils problems èn fundamentals. Segir è  ch’il svilup da nossa epoca cun sia economisaziun da tut ils secturs da la vita, mo er il fatg che l’existenza e la cultura vegnan suttaposts pli e pli fitg a las leschas dal martgà ed als princips da l’effizienza sutminescha  bleras stentas per la diversitad linguistica sco expressiun da valitas culturalas betg quantifitgablas. I n’ha er betg gidà bler ch’ins ha rendì attent a la valita economica da las cumpetenzas linguisticas. Franc è er che la bilantscha sto vegnir preschentada uss – e quai senza schanetg. L’onn proxim festivescha Babylonia ses 20avel anniversari: Quai vegn a porscher ina buna chaschun da reponderar vegls recepts e da s’orientar vers enavant. Quai tant pli, ch’er fatgs sa laschan vesair a l’orizont che dattan chaschun per ina tempra optimista. Dus da quels vulain nus numnar qua. Il Cussegl federal ha tegnì sia empremischun ed ha deliberà ils 4 da zercladur l’ordinaziun davart las linguas naziunalas ed il barat tranter las cuminanzas linguisticas. Da quest instrument impurtant pon ins spetgar buns impuls, p. ex. quai che pertutga la promoziun da la plurilinguitad en l’administraziun federala ed en ils chantuns plurilings, u pertutgant la scaffiziun d’in center da cumpetenza per la plurilinguitad a Friburg, mo er en il sectur dal barat e la chapientscha vicendaivla. 
La segunda buna novitad represchenta l’elecziun da Roger ee Weck sco directur da la SSR. Gist il radio e la televisiun han demussà a moda evidenta las consequenzas d’ina exposiziun dal service publique a las pretensiuns dal martgà ed a las lunas da consum dal public. Che Roger de Weck, sco persuna culturalmain fitg profilada, vegn a manar l’interpresa è da beneventar per dus motivs: D’ina vart n’han ins questa giada betg elegì in manager e per l’autra ha el ina tenuta fitg empermettenta envers la diversitad culturala, la qualael ha dacurt affidà a „Die Zeit“: „Alle Rätoromanen sind zwei- bis dreisprachig […]. Was Rätoromanen können, müssen die übrigen Schweizer ebenfalls schaffen, nämlich bilingue werden. […] Eine in mehreren Kulturen verhaftete, global ausgerichtete Willensnation wie die Schweiz braucht Investitionen in die Mehrsprachigkeit ihrer Bürgerinnen und Bürger.“ (gg)