Editorial

En ils stabiliments da la Scola auta da Pedagogia da Grischun regia varietad linguistica, almain durant il congress davart l’emprender ed instruir pluriling. En ils ateliers, en la “pitschna pausa da café” e durant ils referats plenars sussura adina dapli ch’ina lingua en nossas ureglias. Malgrà, u gist pervi da la stupenta diversitad linguistica è la conferenza preparada ed organisada fitg minuziusamain, bainsavend che la perscrutaziun da l’immersiun pretenda ch’i vegnia communitgà a moda spezialmain prezis durant occurrenzas plurilinguas, uschia che mintgin – era l’observatur cun modestas enconuschientschas da rumantsch – vegnia da suandar ils cuntegns e na manchentia betg il davos la “Tschaina cum program accumpagnant”.
E gist uschia na vegnan betg be las linguas colliadas ina cun l’autra, mabain er las didacticas dals roms cun la metodica da l’instrucziun da linguatgs, l’experienza da magisters da la pitschna scola da Maloja en l’Engiadin’auta cun las teorias d’acquist da linguatgs da las scolas autas, las grondas visiuns d’ina perscrutadra cun ils emprims pass d’intensivar la pedagogia da barat („franzos tar il pur en Alsazia“).
Dentant, faisons le point, ina dumonda cardinala, che pudess esser d’impurtanza decisiva per il progress en chaussa vegn strusch prendida a mauns: Co pon las enconuschientschas da projects da scola bi- e plurilings al cunfin linguistic u en territoris plurilings sco la Rumantschia u la Val d’Aosta vegnir transfurmads e transferids uschia ch’els pon vegnir tratgs a niz er en territoris monolings ? Nua datti emprovas d’applicaziun sin il champ da l’emprender interdisciplinar, inspirada da l’immersiun, ma en il rom pli modest dal princip CLIL/EMILE? Tge pon ins trair a niz dals access basads sin pensums (task based), co vegnan els applitgads en autras didacticas da l’instrucziun da linguas? Tgeninas instituziuns da la scolaziun da magisters tramettan lur students en bogns linguistics extendids cun pratica d’instrucziun en l’autra lingua?
I na dat betg dubi, che bleras magisters e blers magisters entusiasmads s’engaschan per l’instrucziun bi- e plurilingua, ma i resta la dumonda sceptica dals organisaturs dal congress, “è possibile che la complessità di questo approccio didattico sia troppo elevata per una parte delle e degli insegnanti?” Cumplexa è la chaussa segiramain da la vista globala. Ins pudess dentant senz’auter cuntanscher meglieraments punctuals, sch’ins introduciss gia damaun arranschaments experimentads e cumprovads or da la didactica dal plurilinguissem en il mund da l’instrucziun cursorica da linguas estras. Cun quai èn dumandadas tut spezialmain las scolas autas da pedagogia, betg sulet en la scolaziun fundamentala, mabain era en il sectur da la furmaziun cuntinuada da las scolastas e dals scolasts en uffizi. Pertge quels vali surtut da persvader dalla realisabladad da questa midada. (dst)