Editorial

Do you speak swiss? Quai è il titel dal rapport final dal famus PNR56 davart la situaziun linguistica en Svizra (cfr. la preschentaziun, p. 66). Co duain ins interpretar quest titel englais? Ina provocaziun, ina ironia u simplamain percepziun dals fatgs? Ils lecturs han las letgas - e las fitgas... Babylonia aveva gia deditgà il numer 2/2009 als projects PNR56, dals quals ils resultats pon vegnir consultads online (www.nfp56.ch). Ma tge furma la subtanza dals 26 projects da retschertga, che pretendan per sasezzas betg damain che „da furnir la basa scientifica per ina politica da linguas svizra“?Per l’emprima giada disponin nus da custaivlas datas davart bleras dumondas relevantas per l’ambient linguistic. Quai è senza dubi da beneventar.
Ma basta quai per stimar commensuradamain la situaziun dals linguatgs e da la lurilinguitad en Svizra? Nus avain qua nos dubis. Ils projects èn fitg sparpagliads ed ils resultats sa refereschan memia pauc in a l’auter. Po dar, vegnan insaquants da replitgar, ch’i n’è betg l’incumbensa primara da la retschertga (empirica), da porscher survistas e sintesas anaiticas davart la realitad. Ma igl è tuttina problematic da surdar l’interpretaziun da datas talmain fragmentaras simplamain als politichers. Pelvair na gidan er ils facits dal rapport final nagin: Els perdan spert lur mors, els restan liads a las datas e lubeschan strusch ina sintesa, gnanc da discurrer d’ina prestaziun interpretativa cun eventualas perspectivas. Prendain damai ils resultats dal PNR56 per quai ch’els èn: Ina interessanta contribuziun davart pliras dumondas specificas en connex cun la situaziun linguistica en Svizra. Betg dapli e betg damain.
Durant ils davos decennis ha la Svizra dentant prestà chaussas remartgablas a favur da l’emprender linguas. La debatta davart la chapientscha linguistica è vegnida manada intensivamain e la finala ha er la nova lescha da linguas surmuntà ils numerus obstaculs politics. Tut quai merita ina confruntaziun pli vasta e pli critica cun la realitad, tant pli che quella furnescha qua e là motivs per malessers: Uschia p. ex. l’intoleranza culturala che daventa adina pli diffusa e quai che pertutga la difficultad manifesta da cuntanscher ina plurilinguitad idividuala. Ils resultats da la retschertga èn segirmain bainvis, i dovra dentant in pau dapli per realisar ina basa duvrabla per ina politica linguistica svizra. Quai messadi è drizzà explicitamain als circuls da retschertga.
Babylonia ha adina puspè reprendì las dumondas da la didactica da linguas e da la communicaziun. Nus faschain quai danovamain cun quest numer, ch’è deditgà a l’emprender orientà a l’acziun ed al pensum. Questa didactica è idiomatica, betg simpla da tschiffar sur l’artg dals differents linguatgs, in fatg ch’è er object da la discussiun. Las differentas chapientschas da bleras categorias didactic-pedagogicas laschan forsa percorscher ch’i fiss temp da sa deditgar dapli a las miras substanzialas: Ils cuntegns culturals.

(JFdP/GG)