Editorial

La parentella linguistica tranter l’emprima lingua e la segunda lingua instruidas en scola gioga ina rolla decisiva per il success d’emprender. Persunas da lingua materna franzosa emprendan pli facilmain talian che tudestg. E sch’insatgi che discurra ina lingua europeica vul emprender chinais, dovra el/ella dapli temp per cuntanscher in nivel cumparegliabel cun ina lingua parentada.
Tant pli surprendent èsi, che la parentella linguistica u la distanza tranter duas linguas, – en franzos discurr’ins era da distance linguistique ed en englais da language distance – vegn savens resguardada pli pauc en la politica da furmaziun. Ins parta da l’idea ch’igl è pussaivel da cuntanscher ils medems nivels da cumpetenza, ch’i sa tractia d’ina lingua da la medema famiglia da linguas u d’ina famiglia pli lontana. Persunas da la Svizra tudestga dovran damain temp per cuntanscher in tschert nivel en englais ch’en franzos. Scolaras e scolars tessinais han bler dapli fadia da cuntanscher il medem nivel en tudestg che uffants da lingua tudestga che emprendan englais en Svizra tudestga. Scolaras e scolars tessinais han bler dapli fadia d’arrivar en tudestg al nivel che lur collegas da la Svizra tudestga cuntanschan en englais.
Segir e franc giogan era facturs sco la motivaziun u la mesira d’“exposure” ina gronda rolla. I dat studis davart il temp d’emprender che persunas da differentas linguas maternas dovran per cuntanscher in tschert nivel en ina lingua, ma quels èn, probablamain pervia dals facturs variabels cumplitgads, detg rars. En Babylonia 2/2005 ha Erwin Tschirner menziunà il temp che persunas da differentas linguas maternas dovran per emprender englais. Sco basa per decisiuns curricularas fissi giavischabel da rimnar ulteriuras datas empiricas. Uschia pudess ins forsa respunder a la dumonda, sch’i na fiss betg pussaivel d’impunder damain lecziuns per emprender englais, e quai en favur dad autras linguas pli “difficilas” (sco il franzos).
Dovr’ins propi tants onns d’instrucziun scolastica per emprender endretg ina lingua sco l’englais en Svizra, e na pudess ins betg impunder meglier il temp per emprender las linguas naziunalas pli “difficilas”, ch’ils emprendiders na pon betg s’appropriar uschè facilmain ordaifer la scola? In’instrucziun che considerescha era il svilup da l’autonomia dals scolars e che metta l’accent sin la necessitad d’emprender, duess atgnamain abilitar ils emprendiders d’acquistar cun avunda “exposure” e motivaziun a moda autonoma ulteriuras enconuschientschas linguisticas.
En la discussiun davart l’acquisiziun da linguas sin il stgalim primar u en las scolas professiunalas en la Svizra tudestga intunesch’ins che las scolaras ed ils scolars han pli grondas bregias d’emprender franzos, la lingua pli difficila, ch’englais, la lingua pli parentada. Na stuess ins betg sa dumandar, sch’i na valess la paina da deditgar consequentamain dapli temp a la lingua pli difficila?
G. S.