Editorial

Nossa epoca vegn dominada da la raziunalitad economica e dal martgà liber. Conjunctura auta ha damai tut quai che s’oblighescha al patratg da la rentabilitad immediata e da l’efficienza da la prestaziun e dals custs, il meglier sa chapescha sch’i va per la precedenza da l’individual visavi la cuminanzat. I na fa perquai betg smirvegliar sche la cultura, e cun quai er ils linguatgs, na furman betg pli ina part essenziala dal spiert dal temp. Da realisar quai è in in simpel act d’analisa da la realitad che po forsa gidar in pau a chapir blers eveniments actuals. La primavaira ha la majoritad dal Cussegl federal decidì da renunziar a la nova lescha da linguatgs e da la chapientscha reciproca, previda per dar vigur al mandat instituziunal correspundent. En quests dis ha ina partida cun ina ritga tradiziun – er en il senn cultural – sco la partida liberaldemocratica da la Svizra (PLD), publitgà sut il titel “avenir radical” ils resultats d’in vast sondadi entaifer l’atgna basa. Tranter ils 21 projects inditgads sco prioritar dals commembers da partida, na cumpara la cultura betg ina suletta giada, ella è irrelevanta.
In dretg per cultura garantì da la Constituziun n’exista betg e n’avess nagin scopo, sch’ins considerescha che la cultura sa resulta d’ina dinamica sociala en in spiert democratic e da libertad, e sco il cumportament linguistic na po ella betg vegnir imponida per decret. Nossa Constituziun affida a la Confederaziun almain il mandat da favorir la diversitad culturala e la chapientscha reciproca en noss pajais. Per dumagnar questa incumbensa dovra la Confederaziun dentant instruments da direcziun e d’intervenziun e tranter quels tutga er ina lescha da linguatgs e la chapientscha vicendaivla. Il parlament ha mussà ch’el parta questa vista ed igl è da sperar ch’i reusseschia da metter en vigur la lescha uschè spert sco pussaivel.
Er il “Portfolio europeic dals linguatgs”, dal qual nus ans occupain principalmain en quest numer, tutga tar ils instruments da direcziun. Er il portfolio deriva d’ina logica da martgà, essend ch’el è concepì sco instrument individual per la documentaziun da las cumpetenzas acquistadas e damai er per facilitar l’access a la fiera da lavur. L’experienza dals davos onns mussa tuttavia ch’in product orientà al martgà ha fadia da fitgar pè senza l’agid da mesiras politicas. Talas fissan dentant da spetgar, essend ch’il portfolio dispona d’in fitg grond potenzial da render pli vesaivels ils linguatgs e d’augmentar lur valurisaziun.

La redacziun