Editorial

Ina chaussa para segira: il panorama linguistic da la Svizra sa mova vers temps da gronds moviments. Entant ch’il dossier d’ina nova lescha da linguas è returnà en l’agenda parlamentara cunter la veglia dal Cussegl federal ed occupa actualmain la Cumissiun per scienza, furmaziun e cultura (CSEC), procuran dus temas enconuschents per moviment: D’ina vart la dumonda, tge lingua che duess vegnir emprendida sco emprima en la scola publica, da l’autra vart il model 3-5, proponì da la Conferenza dals directurs d’educaziun chantunals, che intenda d’introducir l’emprima lingua estra en la terza e la segunda en la tschintgavla classa primara. Suenter ch’il chantun da Berna è s’exprimì per il franzos sco emprima lingua estra, è la cooperaziun da sis chantuns per lung il cunfin linguistic tudestg-franzos gia progredida fitg ed igl è da supponer che quella na vegn betg be a s’exprimer per il franzos, mabain er per il model 3-5.
Da l’autra vart han praticamain tut ils auters chantuns da la Svizra tudestga acceptà decididamain la directiva da Turitg e marschan en direcziun d’„englais à tout prix“. Decididamain gea, ma betg senza problems, pertge gia en tschintg chantuns èn vegnidas lantschadas iniziativas cunter il model 3-5 ch’ era vegnì acceptà er da quels chantuns sco schliaziun da cumpromiss. La situaziun ha provocà in’allianza remartgabla e politicamain bain profilada tranter ils adversaris dal model 3-5, che fissan, malgrà tut, plitost per il franzos ed ils aderents da l’englais che pudessan senz’auter ir perina cun il model 3-5. Ils arguments dals iniziativists han in tun marcantamain populist, mussan dentant ina logica che n’è betg da malchapir: Els sveglian emoziuns e reacziuns encunter las decisiuns, che vegnan puspè ina giada imponidas da sura, sco er la reacziun da defensiun dal „revier scola“, ma er da l’onuraivladad professiunala dals magisters, che vegnan chatschads en las stretgas da politichers (d’educaziun) stinads e da las banalisaziuns da scienziads e pedagogs ch’èn lunsch davent da la pratica quotidiana. In gnerv sensibel resta nun-considerà da domaduas categorias: La surpretensiun dals emprendiders e cun quai la sabotascha da tut ils sforzs per ina qualitad da la scola autentica, e surtut dals magisters, che averteschan gia daditg da vegnir surchargiads.
Entrar en tals arguments è atgnamain stentus, malsegir e la finala nunproductiv. Ins sto perquai chattar il curaschi da dar a la discussiun in auter cuntegn cultural e politic, uschiglio vegn il mund linguistic svizzer, deplorablamain, a sa transfurmar en ina palì che na serva nagin.
En quest numer vai dentant principalmain per la dimensiun orala da l’instruir e da l’emprender. In aspect da l’acquist da L2 che survegn adina dapli attenziun.

La redacziun